Somme av jordkjellarane i regionen er truleg av keltisk opphav. Dei eldste i Nord-Atlanteren står vest i Irland og er frå kring 500 e.kr. På Tofterøy budde ein mann i ein jordkjellar opp til 1970.

Fleire av artikklane i VestNytt har blitt linka opp av regionsavisa Bergens Tidende.

Publisert av Ivar

Blonde Nancy vert åtvara mot å tape hjarte sitt til ein stril. Omgrepet er på gamalt Irsk nytta om ein omflakkande person. Ordet er omset til  engelsk som: “a loafer”

.

Denne folkesongen er frå Connemara, vest for byen Galway på kysten av Irland.

Det gaeliske (Irske) ordet for stril er “sraoill”, “straoill” eller “straoille”. Omgrepet kan du finne i songen om “Fair Nancy” eller “blonde Nancy”.

Ordet “straoill”. vart først nytta i ei skriftleg kjelde i Irland i 1842. Men ordet og omgrepet er knytt til folklore og segn attende i vikingetida. I nyare tid vart ordet stril nytta til å identifisere ein uflidd person. Også I Irland vart ordet “stril” nytta som negative omtale av ein person.

Her er definisjonen av ordet på ei engelsk-gaelisk språkside, som også inneheld uttale av gaeliske ord.

 sraoill, f. (gs. ~e, pl. ~eanna). 1. Ragged person; bedraggled person; sloven, slattern. ~ fir, mná, tattered, slovenly, man, woman. 2. Trail. ~ éadaigh, trailing, tattered, garment. ~ deataigh, trail of smoke. (Var: ~e m & f)

Merk at fleirtals-ordet “straoilleanna” vœrt i Irland uttalt svœrt likt uttalen på strilamålet: “strilanna”.

Her er den engelske oversetjinga av songen. Ordet og omgrpeet stril er i utheva tekst:

Fair Nancy who is it you prefer,
 Some other man or myself? 
And Nancy I fancy you
 more than any other woman yet living. 
I thought you were finer than any other woman alive.
 But may any who would not praise you too, I be made speechless.

*On the first day of spring, I’ll prepare some land 
And I’ll make a dwelling of my own there, 
My family says that it is useless; sure,
 There is a great choice of fine young women. 
And I’ll have my pick of them,
 She will not be praised for her inheritance or wealth
 But for her quality and fine demeanour.

If you are going to the fair,
 Bring the ewe and the lamb,
 If you are setting up house,
 You should have your darling first.
  She should be a woman of dignity, integrity and good reputation.
 Showy wealth will not keep the home but do no let a miserable loafer entice you.

Fair Nancy på Gaelic (old Irish).

Is a Neainsín Bhán cé is ansa leat fear eile ná mé féin? 
Is a Neainsín dtug mé fancy duit I dtosach ar mhná an tsaoil.
 Mara shíl mé go mba bhréatha tú ná bean ar bith sa saol 
Ach smid chainte ná raibh I gceann an té nach molfadh leatsa mé.

*Is an chéad lá d’Earrach tóigfidh mé talamh is beidh áras agam fhéin
 Agus séard a dúirt mo mhuintir liom nach bhfuil aon mhaith I mo scéal
Óra níl ach togha ar ógmhná an domhain is beidh mo roghain díobh agam féin
Ní as a cuid ná a maoin a molfar í ach as a cáilíocht agus a dea-méin.

Is ma théann tú chun an aonaigh bíodh an chaora leat is a huan,
Is ma théann tú ag déanamh tíomhais bíodh do mhian agat ar dtús.
Óra bíodh sí maorga macánta is í molta as a cliú,
Ní barr maoine a tharbharfas chun tíobhais thú ach ná mealltar le straoill tú.

Det ligg fleire videoar og lydfiler med denne folkesongen på nettet. Under denne linja ligg det ei lydfil der Seosamh Ó hÉanaí syng om Neainsín Bhán (Fair Nancy):

Stril-lyd

Gaelisk er eit keltisk språk, som også vart snakka av trellar, eller slavane som vikingane fanga eller kjøpte på marknaden i Dublin.  Ordet har også ein engelsk versjon, som eit låneord frå gamalt Irsk.  Ordet: “Streel”.

På gamal gealisk er singel -s- mest som ein stum konsenant.  Dobbel englske vokal  -ee- vert på engelsk uttalt som ein – i -.  På gamalt gaelisk vert -ee- utalt som -œ-.  Dermed vert ordet “streel” til “strœl” og også hørt uttalt som “trœl”.  Ordet som vikingane brukte om slavar.

Det å kle seg “streelish” er for ein engelskmann, som når bergensaren snakkar om å kle seg “litt strilete”.  Ordet finnes også i hollandsk (dutch), og betyr omlag det same. Ved å trykke på ein lydknapp på nettsida til wiktionary kan du høyre uttalen på det hollandske ordet “streel”.

Her er linken til Wiktionary.

Les meir of forskning på opphavet til stilamålet ved å trykkje  på knappen “Språk” øverst på heimesida.

Dersom du veit noko om opphavet til ordet “stril”, send gjerne ein epost. ivarfjeld@yahoo.com

Publisert av Ivar Fjeld

I eit lydopptak frå mars 2014 fortel Gjertrud Trengereid Spilde om bestefaren Peder Mikkelsen Trengereid. Han bygde «Festningen» på Trengereidsleitet i Fjell kommune. Då bygget var sett opp kring år 1900, var bygningsarbeidet gjenstand for lott og løye.

Les meir om “Trengereidskyrkja” i VestNytt, ved å klkke på bilete.

Klikk også inn på denne videoen:

Publisert av Ivar